Praktische ontwikkeling van het denken

Er zijn voordrachten van Rudolf Steiner die 'kleine pareltjes' zijn. In kort bestek behandelen ze een 'groot onderwerp' en bieden daarover dan zoveel houvast dat ze het waard zijn om steeds opnieuw gelezen te worden. Zo'n voordracht is 'Praktische ontwikkeling van het denken' en niet voor niets is deze voordracht in de vorm van een klein boekje inmiddels aan de achtste druk toe.

Praktische ontwikkeling van het denken - wat moeten we ons daarbij voorstellen? Tegenwoordig lijkt het er wel eens op dat de titel van deze voordracht een tegenstrijdigheid in zich draagt. Hoe zou het denken nu praktisch kunnen zijn? Het dóen is toch praktisch (en het denken theoretisch)? Daar hebben we dan direct een eerste misverstand over het denken: de manier van denken die Rudolf Steiner voorstaat is praktisch, dat wil zeggen: begrijpt de werkelijkheid en geeft richting aan de dagelijkse praktijk van het leven.

Het 'praktische' van dit boekje is dat het een beeld geeft van wat denken eigenlijk is en tegelijkertijd ook een aantal kleine oefeningen geeft om ons denken tot een praktisch denken te maken. Want: ”Meestal liggen aan iemands beweringen geen werkelijke inzichten ten grondslag maar denkgewoonten, die hij zich eigen heeft gemaakt en die zijn totale voelen en gewaarworden beïnvloeden. En wanneer hij argumenten aanvoert, dan plaatst dat masker van denkgewoonten zich voor zijn voelen en waarnemen. Zo is dikwijls niet alleen de wens de vader van de gedachte, maar zijn alle gevoelens en denkgewoonten de ouders van de gedachten. Iemand met een beetje levenservaring weet, hoe zelden je een ander met logische argumenten kunt overtuigen. Iets wat veel dieper in de ziel ligt dan die logische gezichtspunten, geeft de doorslag.”

Met deze waarheid, laten we hem maar gewoon op onszelf betrekken, is ook aangegeven op welk gebied de oefeningen, het belang en de eerste resultaten van de praktische ontwikkeling van ons denken liggen: heel gewoon in de praktijk van alledag, in ons omgaan met anderen, met onszelf en met de dagelijkse vragen. Dat deze oefeningen ook de aanzet kunnen geven tot een veel verderstrekkende innerlijk weg, dat wordt vanzelf wel duidelijk. Het aantrekkelijke is dat ze een begin kunnen vinden in ons dagelijks leven.

John Hogervorst in ABC Antroposofie nr.4

(uit GA 108)